Evcil Hayvanlarda Yüksekten Düşme

Hayvanların birçoğunda avlanma iç güdüsünden kaynaklı bir merak duygusu vardır. Bu konuda en meraklı ve tüm tehlikeleri göz ardı ederek hedefine odaklanan kediler başı çeker. Kediler keşfetmeye meraklıdır, hareket eden her şey onların dikkatini kolayca çekebilir. Örneğin bir kuşa odaklandıysa dünya onun için adeta durur ve ne kadar yüksek olduğunun farkına dahi varmadan bir ağaca hızlıca tırmanabilir. Ya da onu kovalayan köpeklerden kaçarken, can havliyle bulduğu en yüksek yere tırmanabilir. Çoğunuz mutlaka haber bültenlerinde veya mahallenizde ağaç üstünde kurtarılmayı bekleyen bir kedileri görmüşsünüzdür. Peki bu denli kıvrak hareketlerle ağaca tırmanabilen kedi neden aşağı inmekte zorlanır? Panik veya heyecan duygusu ile oldukça yükseğe çıkan bir kedi iş inmeye gelince çaresiz kalır çünkü hiçbir kedi bilinçli bir şekilde ciddi bir yükseklikten atlamaz ancak onu yine çok korkutacak bir dış uyaran gereklidir.

Peki yüksekten düşen kedilere ne olur?

Kediler kıvrak ve hareketli hayvanlar olduklarından ve onları genelde hep yüksek yerlerde gezinirken gördüğümüzden halk arasında bir tabir söylene gelmiştir; “Kediler dört ayaküzerine düşer” Aslına bakarsanız bu tabirin bilimsel açıklaması “Kedi Doğrultma Refleksidir” yani bu şans eseri gerçekleşen bir durum değil reflekstir. Hatta sonradan kazanılır. Ne olursa olsun kedilerin düşse de hep ayağa kalkacağına inanılmıştır. Biz insanlarda zaman zaman reflekslerimizi çeşitli sebeplerden dolayı kullanamayabiliriz. Kedilerde aynı şekilde özellikle hızlı düşüşlerle yere doğru savrulma mesafesi kısaldığında bu reflekslerini kullanacak vakit bulamaz ve kıvrak olamazlar. Dolayısıyla çoğu düşüş çok ciddi yaralanmalara, iç kanamalara, damak yarılmalarına, iç organ hasarlarına, idrar kesesi patlamalarına hatta engelli kalma riskine dahi sebebiyet verebilir. Zeminin yapısı; örneğin yumuşak toprak, kum veya çim yüzeylerse düşüşün zararı çok ölümcül olmayabilir fakat sert beton zeminlere gerçekleşen düşüşler büyük tehlike arz edebilir. Kedi böyle bir düşüş yaşadıysa vakit kaybedilmeden en yakın veteriner kliniğine yetiştirilmelidir. Öte yandan kedi düşer düşmez ayağa kalkıp yürüyebilir. Bu onun yaralanmadığı ya da hasar görmediği anlamına gelmez. İç kanama ve iç organ hasarı gerçekleşmiş olabilir ve sıcağı sıcağına kedide herhangi bir semptom gözlemlenmeyebilir. Bu durumda da muhakkak bir veteriner hekime kontrollerinin yaptırılması gereklidir.

Eğer bir kedinin yüksekten düştüğüne şahit olursak ne yapmalıyız? Veteriner hekime götürmeden önce ilk müdahale nasıl olmalı ve yolda giderken neler yapılmalı?

Öncelikle kedinin düşüş pozisyonu çok önemlidir. Ağır bir yaralanma sonucu kedi düştüğü yerde kaldıysa onu derhal; kırıkları olabileceğinden ötürü çok sarsmadan, tercihen bir havlu veya beze sararak kedi box’u içerisine alınız. Yalnız çok ciddi bir korku ve travma yaşadığından dolayı saldırganlaşabilir, tırnak darbeleri ve ısırılma konusunda onu temkinli tutun ve panik olmayın. Diğer olasılık ise yine az önce bahsettiğimiz gibi düşer düşmez ayağa kalkması hatta korkudan hızla kaçıp saklanma isteği içinde olmasıdır. Bu gibi bir durumda acilen yakalanması hayati önem taşır çünkü iç kanama ihtimali yüksek olabilir ve saniyeler dahi önemlidir. Korkan kedi gürültüsüz ve karanlık yerlere saklanma eğiliminde olacaktır. Araba altları ve hatta küçükse kaput içi, çalılıklar, yakınlarda apartman varsa bodrum katları vb. yerlere kendini saklayabilir. Bu durumlarda sakinliğinizi koruyun, onunla göz göze gelmeden ve yavaş hareketlerle yine bir bez yardımıyla mümkün olduğunca nazik hareketlerle onu yakalamaya çalışın. İlk olasılığa geri dönersek; eğer kedi düşüşten sonra hareketsiz ise ilk yapmamız gereken solunumunu tetkik etmek olmalıdır. Öncesinde varsa nazikçe taşmasını çıkarmanız müdahale açısından faydalı olacaktır. Göğüs ve karın hareketlerini yani nefes alış- verişin düzenli olup olmadığını kontrol ediniz. Ya da göğsüne veya burnuna kulağınızı yaklaştırarak hırıltı var mı yok mu, nefes alışı kesik kesik mı bakınız, parmağınızı burnuna tutarakta kontrol sağlayabilirsiniz. Eğer solunum yolu kapalıysa kliniğe gidene kadar bir ön müdahalede bulunmamız gerekebilir zira ağzına yabancı cisim girmiş olabilir, dilini ısırarak ağzını kanatmış olması ve kanın tüm soluk borusunu tıkamış olması ihtimalide vardır. Hatta dişler kırılıp yine soluk borusuna kaçarak solunumu tıkamış olabilir. Bu durumda nazikçe bir elinizle kedinin başını alnından tutarak hafif geriye doğru yatırın diğer elinizle ağzını yavaşça açınız. Görünen yabancı cisim varsa çıkarınız ve dilini düzeltiniz. Rahat soluk almasına yardımcı olunuz. Ağız ve burunda kan ve salya varsa mutlaka temizleyiniz. Vücudun başka görünen bir yerinde external bir kanama varsa tampon yapmak suretiyle yani bir bez veya pamukla baskı yapıp kanamayı hekim müdahalesine dek kontrol altına almaya çalışınız. Veteriner hekiminizi arayarak onu bilgilendirmeniz faydalı olacaktır zira siz kliniğe ulaşana dek o da gerekli müdahale için hazır bulunacaktır. Az öncede belirttiğim gibi mümkün mertebe kırık riskine karşı onu nazik ve hareketsiz tutun ve sarsmadan götürmeye çalışın, kliniğe varana dek sık sık solunumu kontrol edin. Yemek ve su vermeye çalışmayınız. Zorla su içirmeye çalışırsanız su akciğere kaçabilir yemek yemesi ise, ki o durumda yiyemez, iç kanamayı şiddetlendirebilir.

Veteriner hekime götürdükten sonra neler yapılıyor?

En riskli durum iç kanama olduğu için ilk müdahale kanamayı tespite yönelik uygulamalardır. Öncelikle röntgen çekilir, ki bu herhangi bir kırık ihtimalini de göz önüne serer, iç organ yetmezlikleri ve varsa kanamalar tespit edilir. Röntgende kanama saptaması bazen mümkün olmayabilir bu nedenle hekim kan biyokimyasına ve hemograma bakmak isteyebilir. Acil ameliyat gerektiren durumlarda söz konusu olabilmektedir. Diyafram yırtıkları acil durum teşkil eder. Diğer bir önemli bulgu ise kırıklardır. Ön ayak kemiği yani Radius ve Ulna kırıklarına sık rastlanır. Bunun nedeni o bölgenin yumuşak doku ile çevrili olmasıdır. Erken müdahale ve yerinde uygulanan tedaviler hayvanın hayatını kurtardığı gibi kemik fonksiyonlarının yeniden kazanımında önemli rol oynar. Öte yandan kafatası çatlakları veya omurgada oluşan kırıklara yapılan erken müdahale felç riskine karşı çok önemlidir. İlk 72 saat hayati önem taşır. Sonrasında en az 10 gün gözlem altında tutulması gerekmektedir. Gittiğiniz klinikte hospitalizasyon hizmeti varsa yararlanabilir veya veteriner hekiminizin yönergelerine göre hareket edebilirsiniz.

Ne yapmalıyız?

Gördüğünüz gibi düşmeler çok ciddi problemlere hatta ölümlere sebep olabilmektedir. Her ne kadar yazıda düşme sonrası müdahalelerden bahsedilse de öncesinde alacağınız önlemlerde çok önemlidir ve hayat kurtarıcıdır. Sadece kediler için değil evde beslenen tüm hayvan dostlarınız için önlem almanız çok önemlidir. Bu önlemlerin en pratik olanı pencerelere sineklik, balkonlara ise file tanıtmanız olacaktır. Taktıracak durumunuz yok ise evi havalandırırken lütfen evcil hayranınızı pencere önlerinden ve balkonlardan uzak tutunuz. Mini bir sinek veya kuş onu cezbedebilir ve ardı sıra arkasından düşebilir. Yüksek katlarda oturmuyor olmanız hatta müstakil bir evde oturmanızda risk olmadığı anlamına gelmez. Eğer dışarı çıkıp geri gelen bir kediniz yoksa açık pencerelerden kaçabilir ve ev ortamında beslenen bir hayvanın sokakta yaşayabilmesi pek mümkün değildir zira sokak hayvanları dahi hayata çok zor tutunmaktadır. Evcil dostlarımız ile uzun ve sağlıklı bir ömür geçirebilmek bizim elimizde. Onların doğasını anlarsak ve o büyülü dünyaya bir nebze olsun dahil olabilirsek emin olun hayat onlarla çok daha yaşanılır olabiliyor. Hepimize sevimli yol arkadaşınızla güzel bir ömür dilerim.